Inhaltsübersicht
- 1. Standorte
- 2. Orts- und Personennamen
- 3. Wappen
- 4. Epitheta, Berufe – Stände – Titel – Verwandtschaften
- 5. Initien
- 6. Formeln und besondere Wendungen
- 7. Text- und Inschriftenarten
- 7a. Zitate und Paraphrasen aus Bibel, liturgischen Texten, Literatur
- 8. Inschriftenträger
- 9. Schriftarten
- 10. Sachregister
Die römischen Ziffern beziehen sich auf die Seitenzahl der Einleitung, die arabischen auf die Katalognummern. Vgl. auch die Hinweise zu den einzelnen Registern.
1. Standorte
Kursivsatz des Stichworts bezeichnet einen ehemaligen Standort, von dem der Inschriftenträger an einen anderen Ort verbracht wurde. Kursivsatz der Nummer zeigt verlorene Inschriften an.
- Aachen
- Aachen, Dom: 9, 59, 65, 99, 100, 109a, 111, 121, 133, 137
- Armseelenkapelle: 31
- Chor: 19, 34, 56, 62a, 71, 90, 137
- Giebelaufsatz: 29
- Gipskammer: 138
- Hauptaltar: 21
- Hauskapelle des Propstes: 119
- Holzdepot: 61
- Innenraum: 14
- Kapitelsaal: 80
- karolingischer Bau, Innenraum: 11a?
- Kreuzgang: 1, 37, 93, 98, 101, 102, 103, 104, 113, 124
- Kreuzganggarten: 69, 135
- Michaelskapelle: 16, 134
- Nikolauskapelle: 36, 44, 45, 55, 57, 72, 74, 83, 94, 97, 105, 106, 107, 108, 109, 112, 115, 118, 120, 125, 129, 132, 136
- Nikolauskapelle: 124
- oberer Umgang: 8, 15, 110, 122
- Obergeschoß des Westbaus: 114
- Oktogon: 6, 7, 28, 58, 82?
- Sakristei: 79, 123
- Sakristei, neue: 62, 76, 77, 78, 84, 85, 87
- Schatzkammer: 2, 3, 4, 5, 11, 12, 17, 20, 22, 23, 24, 26, 27, 30, 32, 33, 35, 38, 39, 40, 43, 46, 47, 48, 50, 51, 52, 53, 54, 60, 62, 63, 64, 66, 67, 68, 70, 73, 75, 81, 88, 89, 91, 92, 96, 116, 117, 130
- Schatzkammer: 10, 25, 49, 86
- Umgang, östlicher Teil: 18?
- Ungarische Kapelle: 41, 131
- Vorhalle: 13, 42, 127
- Westmauer: 128
- Cleveland, Museum of Art: 49
- Paris, Musée du Louvre: 25
- Wien, Weltliche Schatzkammer: 10, 86
2. Orts- und Personennamen
Das Register erfaßt Personennamen aus dem Inschriftentext, dem Kommentar und der Einleitung.Ortsnamen sind hingegen nur berücksichtigt, soweit sie in der Inschrift selbst überliefert sind.
- Aachen
- Albrecht, Erzherzog von Österreich: 131
- Angilbert, Laienabt von St. Riquier (Centula): XXIII
- Anno II., Erzbischof von Köln s. Register 10
- Arnoldus: 4
- Augsburg ((Augusta): 18
- Augustus, Römischer Kaiser: 11
- aurifex G : 25
- Beatrix von Burgund, Kaiserin: 25, 28
- Beissel
- Belgien: 131
- Berdolet, Marc Anton, Bischof von Aachen: XXVI; 84
- Bertolf, Odilie: 116
- Bethune, Jean Baptiste: XVI
- Bieldesnider, Jan: XXXVIII; 90
- Bilsen, Walter von, Dekan der Kölner Universität: 68
- Bommerdt, Adam: 134
- Brandenburg
- Bremen, Johannes van den: XXVII; 44
- Burgund: 131
- Burtscheid (Porchetus): 44
- Byrhtsige: 17
- Chiflet, Philippe, Hofkaplan der Infantin Isabella Clara Eugenia: 131
- Chorus: 79
- Cilly, Anna von, Schwester Kaiser Sigismunds: 58
- Couven, Johann Joseph: XVIII
- Dobbelstein von Domrath
- Droeve, Rutger de: 55
- Edward IV., König von England: 66
- Elisabeth, Mutter Ludwigs I. von Ungarn: 41, 43
- Emerich, König von Ungarn: 58
- Erasmus von Rotterdam: XXXIV; 93, 99
- Eugen IV., Papst: 60, 72
- Euphrat: 13
- Eynatten
- Falkenstein
- Ferdinand I., Kaiser und König: 110, 122
- Ferdinand, Infant von Spanien: 133
- Fibus, Nikolaus: 90
- Franz II., Kaiser: XXV
- Friedrich Barbarossa, Kaiser und König: XXII, XXIV, XXXI; 25, 27, 28, 34, 128
- Friedrich II., Kaiser und König: XXII; 34, 35
- Friedrich III., Kaiser und König: XXXIII; 71
- Friedrich von Saarwerden, Erzbischof von Köln: 51
- Friedrich II., Herzog von Schwaben: 25
- Galizien (Spanien): 34
- Gallia transalpes : 34
- Gara
- Gerhard von Nassau, Propst: XXVII
- Godefroid de Huy: 25
- Gregor der Große, Papst: 59
- Gregor, Abt von Burtscheid: 16
- Heimbach
- Heinrich I., König: 34
- Heinrich II., Kaiser und König: XXIf., XXXIIf.; 19, 22, 34, 71
- Heinrich III., Kaiser und König: XXI; 34
- Heinrich IV., Kaiser und König: 26, 34
- Heinrich V., Kaiser und König: 34
- Heinrich VI., Kaiser und König: 34
- Heinrich, Abt von Pilis: 41
- Heinsberg: 62
- Helacius: 1
- Helena, Kaiserin: 71
- Helpricus: XXVIII, XXXVI; 36
- Herckenrode, Maria von: 126
- Hildesheimer Benediktmeister: 91
- Humbertus: 29?
- Iglau, Sigismund von, Benefiziat des Wenzelsaltars: XXIV; 63
- Imbermonte, Heinrich von, Dechant des Marienstifts: 61
- Isabella Clara Eugenia, Infantin von Spanien: XXIV, XXXIX; 131, 133
- Johannes, italienischer Maler: 14
- Josephine, Kaiserin von Frankreich: XXVI; 49
- Karl der Große, Kaiser und König: XV, XIX–XXIII, XXVII–XXIX, XXXI, XXXIII; 6, 9, 11a, 16, 17, 24, 25, 34, 35, 46, 49, 50, 62a, 121, 122, 128; s. a. Register 10
- Karl II. (der Kahle), Kaiser und König: XIX, XXIII
- Karl III. (der Dicke), Kaiser und König: 34
- Karl IV., Kaiser und König: XXII, XXIV; 46, 49, 63
- Karl V., Kaiser und König: XXII; 52, 99
- Karl der Kühne, Herzog von Burgund: XXIV; 66, 67
- Karsilius: XVII
- Kasimir III., König von Polen: 40, 43
- Kaźko, Herzog von Pommern-Stolp: 40, 43
- Klausenburg
- Konrad II., Kaiser und König: XXI; 22, 25
- Konrad III., Kaiser und König: 25
- Köln: 33, 74, 109
- Kölner Meister des Marienlebens: 73
- Kunigunde, Kaiserin: 71
- Ladislaus Postumus, König von Böhmen und Ungarn: 63
- Lambertus: 29?
- Leiningen, Ferriaca von: 51
- Leo III., Papst: XIV, XXXIII; 34, 35, 46, 52, 64, 128
- Loen
- Lochner, Stefan: 63, 84
- Lothar I., Kaiser und König: XIX; 11, 34
- Lothar II., König von Lotharingien: 11
- Lothar III., westfränkischer König: 11
- Ludwig der Fromme, Kaiser und König: XIXf.; 12, 25, 34
- Ludwig I., König von Ungarn: XVIII, XXIVf.; 39, 40, 41, 43
- Ludwig XI., König von Frankreich: XXII
- Ludwig II., Bischof von Münster: 42
- Lüttich: 57, 72
- Löwenberg: 62
- Ma[.]c, Benedictus de: 82
- Maastricht: 72
- Margarethe von York: XXIV; 66, 67
- Mathilde, Äbtissin von Quedlinburg: 16
- Maximilian I., Kaiser und König: 71
- Meister des Hildesheimer Johannes-Altars: 73
- Merode
- Merode-Petershem, Beatrix von: 70
- Metz: 11a
- Milendonck
- Minia: 29
- Mönch von Buseck, Clara: 125
- Moers
- Moretti, Joseph: XVIII
- Munten: XXXVII; 109
- Nikolaus V., Papst: 72
- Odo: 11a
- Österreich: 131
- Olivier: 46
- Orléans: 72
- Otto I., Kaiser und König: XXI; 34, 122
- Otto II., Kaiser und König: 34
- Otto III., Kaiser und König: XX–XXII, XXIV, XXVIIf., XXXII; 9, 11, 14, 15, 16, 18, 21, 22?, 24, 25, 34
- Otto IV., Kaiser und König: 34
- Pael
- Pamplona: 34
- Paris (Parius): 2
- Paul III., Papst: 99
- Perényi
- Petershem, Beatrix von: 72
- Philipp von Schwaben, König: XVIII, XXII; 34
- Philipp II., König von Spanien: 131
- Philipp IV., König von Spanien: XXIV; 133
- Pilis, Abtei süd-östlich von Budapest: 41
- Pippin der Jüngere, fränkischer König: XIV, XXI; 9, 12?
- Pippin I., König von Aquitanien: 12?
- Pollart
- Priccard, Leonard: XXVI, XXVIII, XXXIV; 94, 99, 100
- Prosper von Aquitanien: 6
- Reck
- Reinerus de Huy: 25
- Reutlingen, Hans von: XXXII, XXXVIII; 86, 89, 92, 96
- Reymerstock, Katharina von: 129
- Richard von Cornwall, König: 52
- Richtergen, Margarethe von: 108
- Rimbertus: 29?
- Rode, Werner von: 45
- Roland, Graf der Bretonischen Mark: 46
- Rom: 34
- Saarwerden, Graf Johann von: 51
- Schanternel: 48
- Johann: 52
- Schapers, Hermann: XVI
- Schönrad, Johannes, Dechant des Marienstifts: XX, XXVI, XXXIV, XXXVIf.; 93, 95, 98, 100, 101, 102, 103, 104
- Schrick: XXIXf., XXXIX
- Siena: 109
- Sigismund, Kaiser und König, König von Böhmen und Ungarn: 58
- Sizilien: 34
- Soest, Konrad von: 51
- Sombreff, Wilhelm von, Herr zu Kerpen und Reckheim: 70
- Spanien: 131, 133
- Steffeswert, Jan van: 90
- Strauven
- Tigris: 13
- Tomberg gen. Worms: XXIX
- Tongern: 57
- Trient: 132
- Trier, Johannes (I.) von, Glokkengießer: XXXIV; 99, 100
- Turpin, Erzbischof von Reims: 34, 46
- Udalrich, Abt: 13
- Ungarn: 41
- Vi[.]ius: 1
- Vlodorp, Gottfried von: XXVIII; 57
- Voss, Anna von: 129
- Wassenberg: 72
- Weerd, Jan van: 90
- Wesel, Hermann von: XVII, XXXVI; 74
- Wibert: 28
- Wilhelm I., deutscher Kaiser und König von Preußen: 21
- Winrich von Wesel, Hermann: 51
- Wylre
- York: 66
- Zielis, Barbara: 126
- Zweibrücken, Johannes von: 129
- Zwentibold, König von Lotharingien: 34
3. Wappen
- Aachen, Marienstift: 71, 90, 114
- Amerongen: 115
- Bautershem-Berghes: 72
- Bertolf: 116
- Bilsen: 68
- Birckenholz: 132
- Brandenburg: 112
- Brecht: 115
- Burgund: 66, 67
- Böhmen-Römisches Reich: 63
- Böhmen-Ungarn: 62
- Dobbelstein: 116
- Dobrzyn, Hztm.: 43
- Droeve: 55?
- Dussen: 115
- England-Burgund: 67
- Eynatten: 105, 112
- Falkenstein, Kuno von: 51
- Gara: 58
- Harpers: 132
- Hege, van der: 87?, 88?
- Heimbach: 48, 52?
- Heinsberg: 62
- Herckenrode: 126
- Hinnesdael: 126
- Hunenberch: 115
- Imbermonte: 61
- Julius II., Papst s. Rovere
- Kerpen: 70
- Langen: 109?
- Ludwig I., König von Ungarn: 39, 40, 43
- Lövenich: 129
- Marienstift s. Aachen
- Mechenheim: 125
- Merode: 72
- Merode, Werner von: 45
- Merode-Petershem: 70
- Milendonck: 68, 109a
- Moers-Heinsberg: 62
- Momfort: 115
- Mommersloch: 125
- Münich: 125
- Nickel: 132
- Odendael: 125
- Pael: 132
- Perényi: 58
- Petershem: 70, 72, 94
- Polen, Königreich: 40
- Pollart: 94
- Reck: 109a
- Reuss von Folkenich: 125
- Reymerstock: 129
- Richterich: 132
- Römisches Reich: 63
- Rovere: 93, 98, 102, 103
- Schall vom Bell: 125
- Schanternel: 52?
- Scherpensteyn: 115
- Schlenderhan zu Driesem: 125
- Schrick: 132
- Schönrad-della Rovere: 93, 98, 102, 103
- Sombreff-Kerpen: 70
- Steck: 109a
- Steinhausen: 132
- Strauven: 126
- Tolmond: 136
- Tomberg gen. Worms: 125
- Trier, Erzbistum: 51
- Uden: 115
- Ungarn: 63
- Vlodorp: 57
- Wesel: 74
- Wesemael: 72
- Wyffliet: 115
- Wylre: 124
- Zevell: 132
- Zieles: 126
- Zweibrücken: 129
- nicht identifizierte Wappen
- geteilter Schild, in der oberen Hälfte rotweiß geschacht, unten ein Adler (?) auf schwarzem Grund; schwarze Flügel als Helmzier: 82
- goldener Eichenzweig mit zwei Blättern und einer Eichel auf blauem Grund: 63
- grauer Schrägbalken in Blau, darin drei rote Blumen mit gelbem Auge; ein Antoniuskreuz im oberen Platz: 76
- zwei rote Balken im silbernen Feld: 58
- zwei sich kreuzende schwarze Winkelhaken (van der Hege?): 88, 89
- unkenntlich: 51, 97, 118, 120, 136
4. Epitheta, Berufe – Stände – Titel – Verwandtschaften
- a praeclaris natalibus: 115
- abbas: 13, 41
- ad multos venerandus avos: 115
- archidux: 131
- archipresbyter: 109a, 132
- artifex: 100
- attavus: 34
- avus: 34
- baccalarius: 72
- baccalaurius promotus: 109
- caesar: 11a, 16, 99; s. a. imperator
- caesar augustus Romanorum: 110
- caesar catholicus Romanorum: 28
- candidus: 94, 109
- canonicus: 57, 72, 74, 83, 92, 97, 109a, 115, 118, 124, 132
- canonicus iubilarius: 105, 115, 120
- canonicus iubileus: 94, 106, 107, 108, 109
- cantor: 115, 132
- catholicus: 28
- civis: 99, 100
- clericus: 34
- comes aulae lateranensis: 100
- comes palatinus: 58
- conregnatrix: 28
- conscabinus: 132
- cubicularius: 72
- decanus: 57, 61, 93, 95, 98, 100, 101, 102, 103, 104, 125, 131
- dominus: 34, 36, 41, 45, 57, 61, 72, 74, 92, 94, 97, 105, 106, 107, 108, 109, 109a, 112, 125, 132
- dominus apostolicus: 34
- dux: 25, 58, 131
- egregius: 11a, 115
- episcopus: 2, 3, 26, 33, 34, 96
- filius: 1, 132
- frater: 132
- frater germanus: 132
- generosus s. venerabilis
- gloriosissimus s. sanctus
- honestissimus pientissimusque: 108
- imperator: 9, 25, 34, 46; s. a. caesar
- imperator augustus: 25, 34
- imperator augustus Romanorum: 25
- imperator Romanorum: 34
- imperatrix augusta Romanorum: 25
- infans: 131, 133
- laicus: 34
- licentiatus: 132
- magister: 11a
- magister artium: 109
- magnus: 11a, 46, 56
- magnus atque orthodoxus: 9
- mater: 29
- miles: 42, 69
- mirabilia mundi: 25
- nepos: 132
- nobilis: 115; s. a. reverendus, venerabilis
- orthodoxus s. magnus
- papa: 34, 35, 59, 72, 128
- pientissimus s. honestissimus
- pius: 13, 19, 25, 28, 34
- pontifex maximus: 99
- potentissimus s. serenissimus
- prepositus: 57, 72
- presbiter: 44, 94
- princeps: 6, 34, 131
- protonotarius: 100
- reverendus: 132
- reverendus et nobilis: 125, 131
- rex: 11, 19, 28, 34, 35, 41, 51, 52, 58, 98, 119, 133
- rex Romanorum: 25, 34
- rex Sicilie: 34
- sacellanus: 94
- sacerdos: 72
- sacratissimus: 110
- sanctus et gloriosissimus: 25
- serenissimus et potentissimus: 131
- venerabilis: 45, 61, 74, 94, 106, 107, 108, 109
- venerabilis nobilis ac generosus: 72
- vicarius: 94
- virtute sonorus: 42
- vrauwe: 62
5. Initien
Das Register enthält die Anfänge aller versifizierten Inschriften, Sprüche, Sprichworte und liturgischen Texte.
- a patriae nido: 14
- Agne Dei miserere mei: 60
- apparet Iacobus: 34
- celica Iherusalem: 28
- Cesar catholicus Romanorum: 28
- claret Aquis sane: 14
- clauditur hic magnus Leopardus: 16
- clauditur hoc tumulo: 16
- crimen mortale: 34
- cum lapides vivi: 6
- cuncta regens stabilisque manens: 34
- cur mihi sacrificus: 99
- dant orbi latices: 13
- Domine Iesu Christe, rex glorie: 60
- ecce crucem Domini: 24
- ecce Leo Papa: 35, 128
- ecclesie Christi tu lux tu gemma fuisti: 34
- Egidio Karolum crimen pudet edere solum: 34
- exemplar regum: 34
- Gerardus Chorus miles virtute sonorus: 42
- hec est virtutes caritas: 34
- hic matris Christi camisia: 62a
- hoc opus ambonis: 19
- ich begehr' Maria Lehre: 43
- in Pampilone persistens: 34
- indulta terris pretia: 121
- Karole surge: 34
- laude Deo plena: 65
- Marce leo fortis: 19
- Mathee progeniem Christi: 19
- mens typici solis: 19
- mittuntur dona Karolo: 34
- mugit adesse sacrum Lucas libaminis aesum: 19
- nomen Ioannes vastae cultoris eremi: 100
- o homo, memento mori: 114
- o Mensch, denk' an mich auf Erden: 106, 107
- o thesaure pretiose: 137
- oret voce pia: 51
- rex cruce premonitus: 34
- romani imperii decus amplum tertius Ottho: 18
- salve, regina misericordiae: 114
- si certum tempus horarum: 135
- solus ab eterno creo: 35
- spes ego lapsorum: 35
- stella maris parere: 34
- was hilft Kerze oder Brill: 114
6. Formeln und besondere Wendungen
- candide lector: 94, 106, 109
- claret opus domini: 6
- deo optimo maximo: 94, 115, 132
- o homo memento mori: 114
- o mater dei miserere mei: 72
- o Mensch, denk' an mich auf Erden: 106, 107
- ora pro me: 84
- orate pro me misero peccatore: 97
- Datierung
- Devisen
- Begraben sein
- ante hoc altare sepultum est: 108
- ante hoc altaris medium sepultus est: 109
- cuius proximo sub lapide corpus reconditur: 94
- hic jacet: 72
- hic sepultus est: 74, 97, 105, 112
- hic sepultus iacet: 124
- in hoc sacello sepulti sunt: 107
- sub hoc conditorio situm est corpus: 9
- sub hoc grandi lapide sepeliuntur: 106
- Fürbitten
- anima eius requiescat in pace: 83
- cuius anima requiescat in pace: 44, 57, 61, 72, 109
- cuius animae deus optimus maximus misereatur: 108
- cuius animae misereatur dues misericors: 124
- orate pro eo: 94, 125
- quem Deus a poena liberet barathrique gehenna: 42
- quorum anime in sancta pace requiescant: 107
- quorum manibus ut placidissimam requiem largiatur deum obsecramus: 106
- requiem precare sempiternam: 94
- requiescat in pace: 36, 74, 97, 112, 132
- Sterben
- Stiften / Errichten
7. Text- und Inschriftenarten
Das Register schlüsselt die Inschriftentexte nach inhaltlichen bzw. funktionalen Kriterien auf. Sofern es nicht anders vermerkt ist, sind die Inschriften in lateinischer Sprache abgefaßt.
- Ablaßinschrift: 91
- Alienationsverbot: 121
- Altarstiftungsinschrift: 72
- Bauinschrift: XVIII; 41, 93, 95, 98, 101, 102, 103, 104, 126
- Besitzvermerk: 66
- Bibelparaphrase: 113
- Bibelzitat: XXXIII; 8, 19, 27, 28, 35, 48, 51, 54, 63, 64, 80, 85, 111, 113, 119
- Dankinschrift: XXXIX; 131
- Datierung: 90, 114
- Devise: XXXIII; 71, 126
- Epigramm: XV, XXXIII; 6, 135
- Fertigstellungsvermerk: 59
- Fürbitte: 11
- Gebet: XXXII; 34, 35, 63, 72, 84, 87, 88, 137
- Gedenkinschrift: 110, 131
- Gießerinschrift: XXXIV; 99, 100
- Glockenname: 133
- Glockenspruch: XXXIV; 65
- Grabschrift
- Graffiti: 122
- Herkunftsvermerk: 12
- Hymnus: 137
- Kreuztitulus: XXXII; 11, 20, 21, 24, 38, 39, 47, 70, 73, 75, 76, 77, 78, 79, 85, 89, 116, 123
- Künstlerlob: XXXIII; 14
- Literaturparaphrase: 34, 94
- Literaturzitat: 6, 34, 51
- Liturgieparaphrase: 34, 60
- Liturgiezitat: 24, 114
- Mahnspruch: XXXIII; 10, 114, 127
- Meisterinschrift: XXXIII, XXXVIII; 11a, 17, 90, 134
- Memorialinschrift: 29, 94, 125
- Meßstiftungsinschrift: 94
- Namensinschrift: 40, 68, 79, 81, 92
- Rechtsinschrift: 34, 94
- Reliquienangabe / -aufzählung: 2, 3, 4, 5, 16, 25, 26, 30, 32, 33, 38, 46, 96, 132
- Renovierungsvermerk: XXXIII; 59, 71
- Sprichwort (dt.): 114
- Spruch (dt.): 43
- Stifterinschrift: XXXIIf.; 11a, 13, 19, 28, 41, 58, 72, 92, 94, 98, 100, 109a, 130, 133
- dt.: 62
- Titulus: XV, XXXI–XXXIII, XXXVIII; 13, 19, 21, 22, 23, 25, 27, 28, 34, 35, 38, 49, 51, 52, 53, 56, 58, 73, 86, 128, 130
- Translationsvermerk: 16
- Urkundeninschrift: XXXI; 34
- Wappenbeischrift: XXXIII; 58, 61, 82, 112, 115, 125, 132, 136
- Werkzuschreibung, legendarische: 49
- Widmungsinschrift: 98
- Zugehörigkeitsvermerk (dt.): 117
7a. Zitate und Paraphrasen aus Bibel, liturgischen Texten, Literatur
- Ps. 18, 10 (iuxta LXX): 119
- Ct. 3,11: 119
- Ct. 4,7: 51
- Lam. 1,12: 119
- Ez. 44,2: 8
- Mt. 1,1: 19, 35
- Mt. 5,3–10: 28, 113
- Mt. 25,34: 27
- Lc. 1,28: 48, 54, 63, 64, 80, 85, 111
- Lc. 1,38: 63, 64, 80
- Lc. 2,10: 35
- Lc. 2,14: 35
- Io. 1,1: 35
- Io. 1,29: 51, 60
- Io. 14,6: 51
- Io. 17,3: 113
- Io. 19,19: 11, 21, 38, 39, 47, 70, 73, 75, 76, 77, 78, 79, 85, 89, 116, 123
- I. Cor. 1,23: 113
- II. Cor. 9,7: 51
- Apc. 4,5: 27
- Apc. 12,10: 28
- Apc. 22,2: 27
- Agnus Dei: 60
- Officium Caroli magni: 34
- Officium Exaltationis sanctae Crucis: 24
- Salve Regina: 114
- Benedicti Regula c. V: 51
- Boethius, De consolatione Philosophiae III 9: 34
- Prosper von Aquitanien, Epigrammatum liber 36: 6
- Pseudo-Turpin I 7–11; II 1–4; VIII 9; X 4–5; XVI 4–5, 7: 34
- Quintilian, Institutiones 1, Pr. 3: 94
- Vita S. Karoli (De sanctitate meritorum ...) I 13, 16; II 17; III 1–3,7: 34
8. Inschriftenträger
- Altarretabel: XXIV; 51, 63, 91
- Altartafel: XXXIII, XXXV; 21
- Altartuch: 88
- Ambo: XVI, XXIIf., XXXV; 19, 27
- Barbarossaleuchter: XXII, XXV, XXXIII; 28
- Bauglied
- Buchdeckel: XXXII
- Cappa Leonis s. Chormantel
- Chormantel: XXXII; 52, 84, 116
- Chormantelschließe: XXXII; 27, 43, 48, 54
- Dalmatik: 62
- Emailplatte: XXXV; 23, 27, 53
- Epitaph: XXI, XXVI, XXVIII–XXXI, XXXVII, XXXIX; 72, 94, 107, 109, 115, 125, 132
- Gemälde: 134
- Glasfenster: 109a
- Glocke: XXI; 65, 99, 100, 111, 133
- Grabmal: 9
- Grabplatte: XVII, XXI, XXVIf., XXIX–XXXI
- Grabstein: XXVI; 1, 138?
- Kamin: 126
- Kanzel: 113
- Kasel: 62, 70, 76, 77, 78
- Kelch: XXXII; 68, 79, 92, 117, 130
- Kelchvelum: 123
- Klappaltar: 85, 119
- Kreismedaillon: XXXII; 60
- Kreuzsockel: 47
- Krone: XXXVI; 66
- Kronenfutteral: 67
- Kronleuchter s. Barbarossaleuchter
- Königsstuhl: XXI, XXV; 122
- Lederstreifen: 5, 30
- Lotharkreuz: XXXII, XXXVf.; 11
- Lukasmadonna, Rahmen: XXII, XXVI, XXXVI; 49
- Margarethenkrone s. Krone
- Marientafeln s. Tafelbild
- Memorienstein: XXVI; 29
- Messerscheide: XXXIX; 17
- Ostensorium: 39, 40, 89
- Pinienzapfen: XV, XXXIII, XXXV; 13
- Rahmen s. Lukasmadonna
- Reliquiar
- Reliquienkästchen: XXXI; 4
- Reliquienhülle: XXXI; 2, 3, 12
- Reliquienknochen: XXXIX; 33
- Schlußstein s. Bauglied
- Schulterband: 50
- Schutzkasten, hölzerner: 59, 62a, 73
- Siegelstempel: XXXII; 11
- Situla s. Weihwassereimer
- Skulptur: 90
- Sonnenuhr: 135
- Steinplatte: 31
- Stola: 87
- Tafel: 62a, 110, 121?, 131, 137
- Tafelbild: 64, 80, 81
- Marientafeln: 73
- Thron s. Königsstuhl
- Tumbenplatte: 42?
- Türflügel: 73
- Vortragekreuz s. Lotharkreuz
- Wappenschild: 43
- Wappenstein: 103
- Weihwasserbecken: 37
- Weihwassereimer: XXXII, XXXV; 22
- unbekannt: 11a, 18, 41
9. Schriftarten
- Frühchristliche Schrift: 1
- Kapitalis: XXXIII–XXXV; 7, 10, 11, 13, 15, 16, 19, 20, 21, 22
- Angelsächsische Majuskel: XXXIX; 17
- Romanische Majuskel: XXXIII, XXXV, XXXIX; 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 31, 34
- Gotische Majuskel: XXXVf.; 34, 35, 37?, 38, 39, 40, 53, 56, 66, 67, 68
- Gotische Minuskel: XXXVI, XXXIX; 32, 33, 36, 38, 43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 54, 55, 57, 58, 61, 62, 62a?, 63, 64, 66, 69, 72, 73, 74, 75, 79, 80, 81, 82, 83, 84, 85, 89, 91, 93, 94, 98, 101, 102, 103, 104, 106, 116, 118, 135?
- Frühhumanistische Kapitalis: XXXVIIf.; 86, 90, 92, 96, 97, 114
- Renaissance-Kapitalis: XXXVIII; 60, 70, 73, 76, 77, 78, 85, 87, 90, 106, 108, 112, 113, 114, 115, 119, 122, 123, 124, 125, 129, 130, 131, 132, 134, 138
- Kursive: XXXIX; 105
- Humanistische Minuskel: XXXIX; 136
- Buch- und Urkundenschriften
10. Sachregister
- Aachenfahrt s. Wallfahrt
- Abendmahl: 21, 35
- Ablaß: 91, 126
- Abkürzungen
- Abraham: 19, 35, 52
- Adalbert von Prag: 63
- Adalbertstift: XXII
- Adam und Eva: 114
- Ägidius: 34
- Ämteraufzählung: 72, 74, 115, 132
- Agnes: 39, 84
- Agnus Dei: 38, 51, 60, 89, 109
- Ahnenprobe: XXIX; 72, 109a, 115, 125, 126, 129, 132
- alicula: 2
- Alienationsverbot: 121
- Aloysius: 132
- Altäre
- Agathenaltar: XVII; 72
- Andreasaltar: XVII
- Annenaltar: 91
- Choraltar: 21
- Corona-Altar: XXVII; 16
- Erlöser- und Kreuzaltar: XX, XXV; 26
- Georg-oder Gregoraltar: XVII
- Hubertusaltar: XVII
- Karlsaltar: XVII
- Leopardusaltar: 16
- Marienaltar: XVf., XXII; 59, 62a, 137
- Maternusaltar: XVII; 92, 94
- Michaelsaltar: 117
- Mauritiusaltar: XVII
- Nikasiusaltar: 51
- Nikolausaltar: XVII, XXVII
- Oswaldaltar: 98
- Peter- und Paulsaltar: XVI; 94
- Sebastianusaltar: XVII
- Simeonsaltar: XVI
- Wenzelsaltar: XXIV; 63
- Altarstiftung: 72
- Altersangabe: 1, 9, 108, 109, 115, 132
- Ambrosius: 91
- Anastasius: 133
- Anbetung der Könige: 28, 35
- Andreas: 133; s. a. Apostel
- Anna: 73
- Annaselbdritt: 91
- Anniversartuch: XXII
- Anno, Erzbischof von Köln: 33
- annus Jubilaei: 126
- Antike, Einfluß: 10
- apokalyptische Buchstaben: 27, 28
- Apollinaris: 4
- Apostel (Zyklus): 35, 47, 73, 91, 133
- Arma Christi: 114, 123; s. a. Dornenkrone
- Audomarus: 5
- Auferstehung: 38, 85, 97, 115
- Augustinus: 6, 78?, 91
- aula: 6, 11a
- Ausmalung der Marienkirche s. Wandmalerei
- Autoren
- Bacchus: 19
- Bad des Kindes: 35
- Balthasar: 81
- Barbara: 47
- Bartholomäus: 72, 133; s. a. Apostel
- Begegnung an der goldenen Pforte: 73
- Begegnung des Schmerzensmanns mit seiner Mutter: 73
- Begräbnisstätte: XVIIf., XXIf., XXVIf.
- Benedikt: 51, 78
- Bepfründung, Datum der: 72
- Beschneidung Christi: 81
- Bestattungswünsche, testamentarische: 97, 106, 108
- Bistum Aachen: XI
- Blasius: 73, 133
- Bleisarg: 16
- Brille: 114
- capella: XIXf., XXIII; 3
- Charakterisierung des Verstorbenen: 132
- Cherubsköpfe: 130
- Christina: 96
- Christophorus: 48, 94
- Christus: 19, 20, 34, 35, 40, 46, 62a, 68, 71, 91, 92, 98, 113, 114, 121, 128, 137
- Christus vor Pilatus: 116
- Chronogramm / Chronostichon s. Datierung
- conditorium: 9
- Cornelius: 48?
- Corona: 16
- Cosmas: 91
- Cyriacus: 133
- Dämon (cacodaemon): 99
- Damian: 91
- Daniel: 52
- Darbringung Jesu im Tempel: 35, 73
- Darstellung Verstorbener
- Datierung: XXIX
- fehlerhafte: 132
- römische: XXIXf.; 9, 29, 132
- ungewöhnliche: 115
- Chronogramm / Chronostichon: XXX, XXXIX; 115, 132
- Datum nicht ausgefüllt: 61
- nach Heiligentagen: XXX; 59, 132
- Herrscher- und Papstangabe: 99
- Indiktionsangabe: XXIX; 9
- Jahreszahl ausgeschrieben: 109
- Mischung römischer und arabischer Ziffern: 94
- Tagesdatum ausgeschrieben: 129
- summierte Jahreszahl: 65; s. a. Register 6 : Datierung
- David: 19, 24, 35, 52
- Dornenkrönung: 21, 116
- Dornenkrone: 34, 46
- Dorothea: 47
- Drache: 43, 67
- Dreißigjähriger Krieg: 137
- Eduard: 88
- Einzug in Jerusalem: 21
- Elisabeth: 73
- Emerich: 39, 43, 58
- Engel: 28, 34, 35, 38, 46, 48, 51, 56, 60, 61, 90, 94, 132
- Enthauptungstuch Johannes des Täufers s. Reliquienschatz: große Heiligtümer
- Erasmus: 51
- Eule: 114
- Evangelisten (Zyklus): 19, 38, 52, 53
- Evangelistensymbole: 20, 21, 38, 49, 53, 86
- Felix: 96, 133
- Feuerstahl: 67
- Fiskalkirche: XX
- Flüchtung des Kirchenschatzes: XVIIIf., XXV; 10
- fluvium aquae vitae: 27
- Franz von Assisi: 84
- Frauen am Grab: 20, 21, 28
- französische Herrschaft: XI, XXV; 13, 49
- Fußwaschung: 21
- Gabriel: 25, 34
- Geburt Christi: 20, 28, 35
- Geburt Mariens: 73
- Gefangennahme Christi: 21, 35
- Geißelung: 21, 35, 38, 114, 116
- Genien: 19
- Georg: 88
- Gereon: 87, 88
- Gerichtssäule: 135
- Germanus: XXIII; 2, 3, 12
- Gethsemane: 21, 85, 116
- Glaube, Liebe, Hoffnung: 34
- Gnadenbild (Maria mit dem Kind): 131
- Gottvater: 34?, 70, 76, 77, 78, 86
- Grabbezeugung: 9, 45, 72, 74, 94, 97, 105, 106, 107, 108, 109, 112, 115, 124
- Grablegung Christi: 35
- Grabplatte nachträglich angefertigt: 36
- Graduale des Arnoldus: 4
- Grazien: 11
- Gregor: 91
- Gregoriusmesse: 91
- Greif: 43
- Hand Gottes: 11, 34
- Heilige
- Heilige Drei Könige: 81
- Heiliger
- Heiligtümer s. Reliquienschatz
- Heiligtumsfahrt: XVIII, XXIIIf.; 99, 126, 127, 137
- Heimsuchung: 35, 73
- Helena, Kaiserin: 71
- Heribert: 17
- Herkunft, vornehme: XXX; 115
- Herrscherdarstellung: 9, 11, 22, 25, 34, 63, 71
- Hieronymus: 91
- Himmelfahrt: 20, 28
- Hochamt (summa missa): 94
- Hölle (gehenna): 42
- Hofkapelle s. capella
- Hofstaat, himmlischer: 75
- Hostie: 125
- Humanismus: XXXI, XXXIV, XXXVII, XXXIX; 93, 94, 99, 100, 121
- Ich-Form: XXX
- Immunität: XXV, XXVII
- Isaak: 52
- Isis von Pharos: 19
- Iustitia: 23
- Jagdmesser Karls des Großen: XXXIX; 17
- Jakob: 52
- Jakobus der Ältere: 34, 133; s. a. Apostel
- Jerusalem, himmlisches: 19, 28
- visio pacis: 28
- Jesuiten: 113, 125
- Johannes der Täufer: 32?, 46, 51, 62a, 94, 100, 108, 109, 121, 137
- Johannes der Evangelist: 19, 28, 32?, 46, 52, 84, 86; s. a. Apostel, Evangelisten, Kreuzigung
- Joseph von Nazareth: 19; s. a. Geburt Christi
- Josephs Traum: 35
- Juda: 24
- Kanonikerstift s. Marienstift
- Kanonikerzahl: XX
- Kanonisation Karls des Großen: XXII
- Karl der Große s. Register 2
- Karlsprivileg: XXIV, XXXI; 34, 128
- Karlssiegel: XXV
- Karlsvita “De sanctitate meritorum”: 34
- Kaspar: 81
- Katharina: 39, 46, 47, 84, 87, 88, 133
- Kelch: 125
- Kerze: 114
- Ketzer (haereticus): 99
- Kirchenväter, lateinische: 91
- Klara: 84
- Klostergründung auf dem Lousberg: 16
- Könige, alttestamentliche: 52
- Königskrönungen: XVIf., XXI; 10, 52, 58, 62a, 71, 122
- Königsthron: XXIVf.; 122
- Konfession: 110, 137
- Konzil von Trient: 132
- Krebs: 114
- Kreuzabnahme: 35, 38
- Kreuzigung: 20, 21, 28, 35, 38, 47, 53, 63, 70, 76, 77, 78, 85, 116, 132
- Kreuztragung: 116
- Kriegsschäden: XVIII
- Ladislaus: 39, 43, 58
- Lambertus: 109
- Lebensbaum: 27
- Leichnam s. Darstellung Verstorbener
- Leidenswerkzeuge s. Arma Christi
- Lendentuch Jesu s. Reliquienschatz: große Heiligtümer
- Leo III., Papst s. Register 2
- Leopardus: 16, 73
- Leseranrede: XXX; 62a, 94, 97, 99, 106, 107, 114, 115, 121, 127, 132
- Lob des Verstorbenen: XXX; 42, 132
- Longinus und Stephaton: 20, 21
- Ludmilla: 63
- Ludwig von Toulouse: 84
- Lukas: 19, 49, 52, 133; s. a. Evangelisten
- Lukasmadonna: 49
- Malchusepisode: 116
- Margarethe: 87, 88
- Maria: XXIX; 8, 21, 28, 43, 47, 62a, 73, 75, 85, 91, 92, 94, 99, 133
- mater dolorosa: 119
- mater inviolata: 34
- mater misericordiae: 34
- regina caelorum: 94
- regina misericordiae: 114
- virgo: 19, 34, 99, 121, 127, 131, 132, 137
- Himmelskönigin: 34, 88
- mit dem Kind: 34, 35, 46, 51, 53, 56, 72, 73, 76, 77, 78, 87, 90, 94, 131
- Lukasmadonna: 49
- auf der Mondsichel: 90, 109
- im Strahlenkranz: 90, 108, 109; s. a. einzelne Szenen aus dem Christus- und Marienleben
- Maria Aegyptiaca: 51
- Maria Magdalena: 108, 109; s. a. Kreuzigung
- Mariä Himmelfahrt: 73
- Marienkirche, Bauteile
- Annexbauten: XV
- Atrium: XV, XVIII, XXVII
- Chor, gotischer: XVI, XXII, XXXIII; 18, 19, 42, 51
- Kapellen
- Ägidiuskapelle: XXVII
- Allerseelenkapelle: XXVII
- Annakapelle: XVII, XXVII
- Antoniuskapelle: XVIII, XXVII
- Armseelenkapelle: XXV
- Barbarakapelle: XVIII, XXVII
- Georgkapelle: XVIII
- Gregorkapelle: XXVII
- Hubertuskapelle: XVII
- Johanneskapelle: XVIII, XXVIII
- Karlskapelle: XVII, XXV
- Katharinakapelle: XVIII, XXVII
- Marienkapelle: XVI
- Martinskapelle: XVIII, XXVII
- Matthiaskapelle: XVII, XXV
- Mauritiuskapelle: XVII
- Michaelskapelle: XVII; 51, 117
- Nikolauskapelle: XVII, XXVI–XXVIII
- Quirinuskapelle: XVIII
- Servatiuskapelle: XVIII, XXVII
- Taufkapelle s. Johanneskapelle
- Ungarische Kapelle: XVIII, XXIVf., XXXIII; 39, 40, 41, 43, 58
- Kreuzgang: XVIII, XXII
- Parvisch (Paradies, heute Domhof): XXVII
- Vorgängerbau: XIV, XX
- Vorhalle: XXVII
- Westbau: XV
- Marienkleid s. Reliquienschatz: große Heiligtümer
- Marienstift: XIXf., XXXI
- Marina: 96
- Markus: 133; s. a. Evangelisten
- Martial: XXIII; 3, 12
- Martin bei der Mantelteilung: 130
- Maßstabsprobe: XXXIII; 8?
- Material / Beschreibstoff: XXXVI
- Bergkristall: XXXIV; 11
- Blei: 16
- Bronze: 13, 61?, 72, 106, 107, 108, 109
- Elfenbein: 22
- Email: 23, 27, 34, 35, 38, 39, 40, 43, 46, 48, 53, 66, 68
- Farbe: 6, 7, 8, 15, 51, 56, 58, 63, 64, 71, 73, 80, 81, 82, 85, 90, 91, 119, 131, 134
- Gips: 138
- Goldblech: 10, 20, 21
- Holz: XXXIX; 4, 32, 63, 64, 73, 80, 81, 85, 90, 91, 113, 119, 131
- Knochen: XXXIX; 33
- Kupfer: 28, 42?, 94, 137
- Kupfer, vergoldet: 19, 26, 28, 34, 35, 94
- Leder: XXXIX; 5, 17, 30, 67
- Leinwand: 134
- Messing: 42?, 61?
- Metall: XXIX, XXXIV
- Silber: 25, 96
- Silber, vergoldet: 11, 24, 34, 35, 38, 39, 47, 48, 49, 50, 54, 60, 68, 75, 79, 86, 89, 92, 117, 130
- Stein: XXIX, XXXVf.; 7, 8, 29, 31, 56, 95, 124
- Stoff: XXXIX; 2, 3, 12, 52, 62, 70, 76, 77, 78, 84, 87, 88, 116, 123
- Tinte: XXXI, XXXIX; 2, 3, 4, 5, 12, 32
- Maternus: 94, 107, 115
- Matthäus: 19, 86; s. a. Apostel, Evangelisten
- Matthias: 51; s. a. Apostel
- Matutin: 94
- Melchior: 81
- Messe von Bolsena: 91
- Meßstiftung: 72, 92, 94
- Metallindustrie, Aachener: XXIX
- metrische Inschriften: XXXIIIf.; s. a. Versmaß
- Michael: 21, 25, 28, 34, 72, 117
- Mitbewahrungsrecht an den Heiligtümern, städtisches: XXV
- Mosaik: XVf.
- Moses: 52
- Mühlespiel: 122
- Münsterplatz: XXVII
- Muttergottesbruderschaft: XVIII, XXVII
- Nachbestattung: XXVIII; 72
- Nereiden: 19
- Nikolaus: 46, 92, 107, 109
- mit drei Kindern im Korb: 130
- Nokturn: 94
- Normanneneinfall: 9
- Nymphe: 99
- obsequium: 16
- Olymp: 121
- Orant s. Darstellung Verstorbener
- oracio apostolica: 91
- Orden vom Goldenen Vlies: 67
- Oswald: 98
- Paradies: 114
- Paradiesflüsse: 13
- Paramente: 131; s. a. Register 8
- Paulinus: 132
- Paulus: 25, 51, 133; s. a. Apostel
- Petrus: 22, 25, 51, 71, 84; s. a. Apostel
- Pfalzkapelle s. capella
- Pfarrkirche: XIXf., XXIV
- Pfingsten: 28
- Pilatus: 116
- Pilatus und der Hohepriester: 35
- Pinienapfel/-zapfen: XV, XXXIII, XXXV; 13, 135
- Prokop: 63
- Propheten: 52
- Protonotarshut: 93, 98, 102, 103
- Pseudo-Turpin: 34
- Putten: 90, 115, 125, 130
- quintilis (Juli): 132
- Quirinus: 87, 88
- Rachegöttin: 10
- regia sedes s. Königsthron, Register 2 : Aachen
- Regierungsjahre: 9
- regnum Francorum: 9
- Reichsinsignien: XXV; 10, 86, 110
- Reim, unregelmäßiger: 62a
- Reliquienauthentik: XXXI
- Reliquienschatz: XVIII, XXIII, XXV; 12, 35, 121, 131
- Reliquienverzeichnis: XXIII; 2, 3, 5, 26, 30, 32, 33
- Reliquienzeigung: XXIV; 62a, 99
- Ritzzeichnung: XXVIIIf.; 57
- Säbel Karls des Großen: XXV
- Salutatio Sanctuarii Aquisgranensis: 137
- Sakramentsbruderschaft: 132
- Salomon: 119
- Schädel Adams: 63
- Schlange: 11, 90
- Schrift
- angelsächsisch beeinflußt: XXXIX
- capitalis quadrata: XXXV
- italienisch beeinflußt: XXXVIIIf.; 26, 60
- konservativ: XXXIV
- nachläsig: XXXIV; 2, 7, 8, 122
- stark ornamentiert: 72, 74
- ungelenk: XXXIV, XXXVIII; 1, 16, 54, 113, 114, 122
- Hervorhebung von Initialen: XXXVI; 48, 63, 125, 132, 134
- Kombination verschiedener Schriftarten: XXXVI, XXXIX
- Parallelen zur Buchschrift: XXXVI, XXXVIIIf.; 2, 3, 4, 5, 12, 32, 33
- Parallelen zu Siegelinschriften: 25
- Schriftgröße variiert: XXXIX; 131, 132
- mit Zierelementen: 66
- Sendgericht (iudicium synodale): 132
- senatus Aquisgranensis: 110
- Siebenjahresturnus der Heiligtumsfahrt: XXIII
- Sigismund: 63
- Simeon der Gerechte: XVI; 30
- Sion: 119
- Sol und Luna: 11, 21, 28
- Sonnenuhr: 125, 135
- Spes: 26
- Spolie: 1, 29, 31, 37, 93, 98, 101, 102, 103, 104
- Sprache: XXIX, XXXIV, XXXIX
- Sprache, Besonderheiten
- Sprachwechsel, lat./dt.: XXXIX; 69, 106, 107
- Stadtbrand: XVIII, XXXIV; 90
- Stephan: 3, 10, 12, 63
- Stephan von Ungarn: 39, 40, 43, 58
- Sterbesakramente s. Tod
- Stifterdarstellung: 11, 25, 48, 51, 63, 84, 87, 88
- Stiftungen
- Stigmata Christi: 123
- Talisman Karls des Großen: XXI, XXVI
- Taube (Hl. Geist): 11, 70, 76, 77
- Taufe Christi: 35, 37
- Taufrecht: XX
- Technik: XXXVI
- Braunfirnis: 19, 28
- eingehauen: XXVIII, XXXIIIf.; 29, 36, 37, 44, 45, 55, 57, 69, 74, 93, 95, 97, 98, 101, 102, 103, 104, 105, 112, 115, 118, 120, 125, 129, 132, 136, 138
- eingeritzt: 1, 122
- eingeschnitten: XXXI; 11, 113
- emailliert: XXXIf., XXXVI; 23, 27, 34, 35, 38, 39, 40, 43, 46, 48, 53, 66, 68
- erhabene Buchstaben: XXVIIIf.; 61, 72, 75, 83, 94, 107, 109, 114, 124
- gegossen: 99, 100
- gehämmert: 10
- gemalt: XXXIIIf.; 6, 7, 8, 15, 51, 56, 58, 63, 64, 71, 73, 80, 81, 82, 85, 90, 91, 119, 131, 134
- geprägt: 17, 67
- geschrieben: XXXI; 2, 3, 4, 5, 12, 30, 32, 33
- gestanzt: 50
- gestickt: XXXII; 52, 70, 76, 77, 78, 84, 87, 116, 123
- getrieben: XXXI; 20, 21, 25, 34
- gewebt: XXXII; 62
- graviert: XXXIf., XXXVI; 11, 13, 16, 19, 22, 24, 26, 28, 34, 47, 49, 50, 54, 60, 79, 86, 89, 92, 96, 117, 130
- punziert: 51, 73
- Tempelgang Mariens: 73
- Temperantia: 23
- Testament s. Bestattungswünsche
- Thomas: 133; s. a. Apostel
- titulus: 1
- Tod nach Erhalt der Sterbesakramente: 132
- Todesdatum
- Todesemblem
- Todesstunde: 132
- Töchter Sions: 119
- Tritonen: 19
- tumulus: 16
- Umbettung der Gebeine Ottos III.: 18
- Umlegung von Grabplatten: 36, 74, 83, 124
- Ungarnwallfahrt: XXVI; 41
- Universitätsbildung: 72, 109, 132
- Ursula: 47
- Vergänglichkeitssymbol: XXIX
- Verkündigung an Maria: 28, 35, 48, 54, 63, 64, 73, 80, 84, 85, 86
- Verkündigung an die Hirten: 35
- Versmaß
- Versuchung Christi: 35
- Victorien: 19
- Viktor: 16
- Viktorinus: 133
- Vitus: 63
- Wallfahrt: XXIIIf.; 41, 66
- Wandmalerei: XVf., XXXIII
- Weg nach Golgatha: 21
- Weihe der Marienkirche: XIV, XXXIII; 128
- Weltkugel: 70
- Wenzel: 63
- Windeln Jesu s. Reliquienschatz: große Heiligtümer
- Worttrenner (außer Punkten)
- Zacharias: 133
- Zion s. Sion
- Zweitverwendung: 11, 19, 23, 50?, 122